آلفا و بتا (Alpha & Beta)
آلفا و بتا شبیه خط‌کش‌ها و دماسنج‌های بازارهای مالی هستند. این دو اصطلاح درواقع معیارهای اندازه‌گیری برای تحلیل وضعیت بازار سهام‌اند. کمی فنی‌تر، آلفا و بتا اجزایی متفاوت از معادله‌ای یکسان در یک رگرسیون خطی هستند که تحولات بازار را به زبان ریاضی تصویر می‌کند.
بتا معیاری برای ارزیابی نوسانات نسبت به یک معیار مشخص (Benchmark) است. بتا ابزاری برای اندازه‌گیری ریسک سیستماتیک سهام، اوراق بهادار یا یک سبد در مقایسه با شاخصی چون (S&P 500) است. سهامی که رشد خوبی دارند، معمولا بتایی بسیار بالاتر از ١ را به خود اختصاص می‌دهند.
به طور دقیق‌تر، سرمایه‌گذاران از بتا استفاده می‌کنند تا میزان ریسکی را اندازه‌گیری کنند که سهمی خاص به پرتفولیو اضافه می‌کند. وقتی یک سهم چندان از روند کلی بازار یا شاخص خاصی منحرف نمی‌شود، ریسک زیادی را نسبت به شاخص نیز به پرتفولیو اضافه نمی‌کند. از طرفی، چنین سهمی پتانسیل بازدهی خیلی بالایی هم نخواهد داشت.
اگر یک سهم بتا ١ داشته باشد، یعنی رفتار سهم شدیدا وابسته به کلیت بازار است. چنین سهمی، یک ریسک سیستماتیک در خود دارد (یعنی می‌توان از پیش‌بینی پذیر بودن آن سود کرد). اضافه کردن چنین سهمی به سبد سهام، تقریبا هیچ ریسکی را نسبت به شاخص به آن اضافه نمی‌کند.
وقتی یک سهم بتای کمتر از ١ دارد، از نظر تئوریک، میزان نوسان آن کمتر از بازار به عنوان یک کل است. اضافه کردن چنین دارایی به پرتفولیو، باعث کاهش ریسک کلی آن می‌شود.
بتای بزرگتر از ١ نشان از آن دارد که قیمت سهم یا اوراق بهادار، از نظر تئوری، بی‌ثبات‌تر از بازار است. برای مثال، اگر بتای یک سهم ١.۲ باشد، چنین سهمی به طور تقریبی ۲۰ درصد بیشتر از بازار نوسان می‌کند. اضافه کردن چنین سهمی به پرتفولیو باعث افزایش ریسک سبد شما می‌شود، اما امکان سودآوری آن را نیز ارتقا می‌دهد.
برخی از سهام هم وجود دارند که بتای آن‌ها یک عدد منفی است. برای مثال، بتای۱- سهم با کلیت یا شاخص خاصی از بازار، همبستگی معکوس دارد. یعنی اگر شاخص رشد می‌کند، به همان میزان، سهم احتمالا نزول خواهد کرد.
عبارت آلفا نماینده معیاری است که سرمایه‌گذاران برای توصیف توانایی یک استراتژی سرمایه‌گذاری در شکست دادن بازار و تولید سود بالاتر از بازار استفاده می‌کنند. آلفا را به عنوان بازده اضافی یا نرخ بازده غیرعادی نیز می‌شناسند. مقیاس آلفا به جنبه کارایی بازار سهام و عدم امکان درآمدزایی سیستماتیک فراتر از وضعیت بازار اشاره دارد.
به طور دقیق‌تر، آلفا میزان کارایی و توانایی یک استراتژی، معامله‌گر یا مدیر پرتفولیو در مقابل جبر روند موجود در کلیت بازار است. آلفا اندازه و قدرت بازدهی یک شیوه از سرمایه‌گذاری است که عملکرد یک استراتژی را بر اساس واقعیت رخداد بازار می‌سنجد.
مقدار سود یک استراتژی/صندوق = مقدار سود شاخص + آلفای استراتژی/صندوق
مفهوم اساسی آلفا و بتا (Alpha and Beta) در اقتصاد - دروازه اقتصاد